Severek izlediğiniz bir filmin ismini hatırlayamayıp Google’a danıştığınız oldu mu? Ya da sürekli dinlediğiniz şarkının sözlerini hatırlamakta güçlük çektiğiniz için şarkının sözlerini açıp okudunuz mu? İşte, tüm bunları ve daha pek çok bilgiyi hatırlamak için mobil cihazlarınızdan yardım alıyorsanız sizde de günümüzde insanların pek çoğunda görülen dijital amnezi olabilir.
Gelin, arama motorlarının ve dijital cihazların düşünme tarzımıza etkisi olan dijital amneziyi daha yakından inceleyelim.
Dijital Amnezi ve Google Etkisi Nedir?
Çevirmeli telefonların kullanıldığı zamanlarda yaşamış insanların hala akrabalarının ya da arkadaşlarının telefon numarasını hatırlayabilmesi, dijital çağın üyeleri için oldukça şaşırtıcı bir durum. Çünkü dijital cihazlar varken birinin telefon numarasını ezberlemeye ihtiyaç duymuyoruz. Akıllı telefonlarımız bu bilgileri bizim yerimize tutuyor. Ancak dijital cihazların hayatımızdaki bu etkisi, yeni çağın semptomu olan dijital amneziyi ortaya çıkarıyor.
Dijital amneziyi insanların bilgisayarları veya akıllı telefonları gibi dijital cihazlarına kaydettikleri bilgileri unutma eğilimi olarak tanımlamak mümkün. Artık bir kişinin telefon numarasını ezberlemiyor ya da cep telefonlarımızda notlarımıza kaydettiğimiz bilgileri aklımızda tutmuyoruz. Çünkü dijital cihazlarımız bunu bizim yerimize yapıyor.
Kaspersky Lab’in 2015 yılında yaptığı araştırmaya göre katılımcıların %44’ü, akıllı telefonları hafızaları olarak görüyor. %91,2’si ise interneti, beyinlerinin çevrim içi bir uzantısı olarak görme eğiliminde. Dijital cihazlara olan bu güvenden kaynaklı bilgiyi unutma hali, dijital amnezi olarak tanımlanırken internetin düşünme tarzımıza etkisi de Google etkisi olarak tanımlanıyor.
2011 yılında dijital cihazlara ek olarak arama motorlarının düşünce tarzına etkisini inceleyen Betsy Sparrow, ilk kez bu makalesinde Google etkisi kavramını kullanmış. Google etkisi kavramı ile internetten ulaşabildiğimiz bilgiyi hatırlamama eğilimi ifade ediliyor. Yani Google etkisine de dijital amnezinin bir türü diyebiliriz.
Dijital Amnezinin Nedenleri Neler?
Dijital amnezinin ortaya çıkmasının temel nedeni, dijitalleşmenin hayatımızın her noktasında etkin olması. Günümüz şartlarında hemen herkes akıllı cihazlar ve internet ile iç içe bir yaşam sürüyor. Bu dijital yaşamın hayatımıza büyük kolaylık sağladığı kesin. Ancak bu kolaylığın hafızamıza etkisi büyük.
Betsy Sparrow’un yaptığı araştırmada ortaya çıkan sonuçlar, aslında dijital amnezinin ve Google etkisinin nedenlerini bizlere gösteriyor. Sonuçlar ise şu şekilde:
- Edinilen bilginin daha sonradan ulaşılır olduğunu bilmek, insanlarda bilgiyi hatırlamama eğilimine neden oluyor. Bir kişinin ismine rehberimizden ya da sosyal medyadan ulaşabiliyor olmamız o bilgiyi aldığımız an silmemizin bir sebebi.
- İnsanlar, artık bilginin içeriğini hatırlamak yerine bilgiye giden yolu hatırlama eğiliminde. Örneğin alışveriş listenize yazdıklarınızı hatırlamıyor olabilirsiniz. Ama bu listeyi, telefonuzun notlarına kaydettiğinizi hatırlayabilirsiniz.
Sonuçlardan da anlaşıldığı gibi dijital cihazlar ve arama motorları düzenine göre şekillenmiş bir düşünme tarzı içerisindeyiz. Ama bu araştırmada çıkan bir diğer sonuç, bu durumun zihnimizde daha büyük etkilere neden olabileceğini gösteriyor.
Araştırmada insanlara genel bilgi soruları sorulduğunda insanların sorunun cevabını bilseler bile internetten kontrol etme eğiliminde olduğu görülmüş. Yani dijital amnezi ile yeni bilgileri unutma eğiliminde olmamız dışında aynı zamanda kendi bildiklerimize de güvenmiyoruz. Bu da yeni şeyler öğrenme ve öğrendiklerimizi kalıcı hale getirme konusunda engelleyici bir durum.
Dijital Amnezi ile Nasıl Baş Edilir?
Çağımızın sorunu dijital amnezinin akıllı telefonlar, bilgisayarlar ve internetle iç içe olan herkesi etkilediği bir gerçek. Bu durum, aslında zihinlerimizin dijital çağa ayak uydurmak için geliştirdiği bir yol olsa da kalıcı bellek oluşturmak için bir sorun. Çünkü edindiğimiz her yeni bilgiyi unutma ve kendi bilgilerimize güvenmeme eğilimi, öğrendiklerimizin kalıcı olmamasına neden oluyor.
Örneğin yeni bir dil öğrendiğinizi düşünün. Anlamını hatırlamadığınız bir kelimenin anlamını öğrenmek için Google’a danışmanız oldukça normal. Peki, anlamını öğrendikten sonra bu kelimenin anlamı ne kadar akılda kalıcı oluyor? Üstünden bir süre geçtikten sonra tekrar kelimenin anlamına bakıyor musunuz? Cevabınız “Evet” ise dijital amnezinin zihninizdeki etkilerini en aza indirmek için önlem almanın zamanı geldi demektir. “Peki, nasıl?” diye merak ediyorsanız şimdi, dijital amnezi ile baş etme yöntemlerini inceleyelim:
- Dijital dünyada çok fazla bilgiye maruz kaldığımız kesin. Bu nedenle bir kısmını silmemiz aslında normal. Sadece bu silmenin artık işimize yarayacak bilgiler için de geçerli olması, dijital amnezinin bir sorunu. Bunun için dijital dünyadan biraz uzak kalmanızda fayda var. Düşünmek ve okumak için kendinize planlı zaman ayırarak zihninizin sadece dijitalleşmeye göre şekillenmesinin önüne geçebilirsiniz.
- Birden fazla işi bir arada yapabilmek, modern zamanın bir davranış biçimi olarak normalleştirilse de aslında bu durum, zihinlerimizin işleyişi için normal değil. Çünkü bir işi bitirmeden başka bir şeye odaklanmak ya da aynı anda iki farklı işe odaklanmak, verimli öğrenme sürecini engelleyen bir durum. Bu nedenle özellikle bir işe odaklandığınızda farklı uyaranlarla konsantrasyonunuzu bozmamak için mobil cihazlarınızdan uzak kalmanızda fayda var.
- Alıştırmalar yaparak zihninizin gelişimine katkıda bulunabilirsiniz. Kağıt ve kalem kullanarak yazı yazmak, bulmaca çözmek, zihninizin işlevini geri kazanması için yapabileceğiniz antrenmanlar arasında. Ayrıca aklınıza bir şey gelmediğinde hatırlamak için hemen Google’a danışmak yerine biraz hafızanızı zorlamanızı öneririz.
- Uyku düzeni, hayatımızın her noktasında aslında etkili bir unsur. İyi uyumak ve uyku düzeni oluşturmak daha iyi odaklanabilmek ve hafızanızı güçlendirmek için atmanız gereken bir adım. Bu nedenle günlük yaşantınızda uyku düzeni oluşturmaya özen gösterin.
Dijital amnezi ile bir baş etme yöntemi olan uyku düzeni hakkında detaylı bilgi almak ve uyku düzeni oluşturmak için dikkat etmeniz gerekenleri öğrenmek adına “Düzenli Uykunun Ruh ve Beden Sağlığına Faydaları Nelerdir?” yazımızı okuyabilirsiniz.
MAPFRE Sigorta