Dijital dünya hayatımızın büyük bir parçası. Artık tek tıkla bankacılık işlemlerinden alışverişe neredeyse tüm ihtiyaçlarımızı dijital mecralardan kolaylıkla halledebiliyoruz. Peki, bu kolaylık herkes için geçerli mi? Aslında hayır. Çünkü yapılan araştırmalar gösteriyor ki dijital dünyaya erişim ve kullanımda çeşitli faktörlerden dolayı bir eşitsizlik söz konusu. Bu eşitsizliği tanımlamak için kullanılan kavram ise dijital uçurum.
O halde gelin, dijital uçurumun ne olduğunu, nedenlerini ve çözüm yollarını birlikte inceleyelim.
Dijital Uçurum Ne Demek?
Dijital uçurum, 1980’li yıllarda ABD’de bilgi ve iletişim teknolojilerine erişim bağlamında eşitsizliği vurgulamak için ortaya çıkmış bir kavram. Dijital uçurum kavramı önceleri erişimde bireyler arasındaki eşitsizliği tanımlamak için kullanılmaya başlanmış olsa da daha sonraları bu kavram, firmalar ve ülkeler arasındaki eşitsizliklere dikkat çekmek amacıyla da kullanılmış. Çünkü dijital uçurum sadece bireyler arasında değil, aynı zamanda ülkeler ve bölgeler arasında da görülen bir sorun. Peki, dijital uçurum ne demek?
Dijital ayrım veya dijital boşluk olarak da karşımıza çıkan dijital uçurumu; dijital teknolojilere erişim, benimseme ve kullanımdaki eşitsizlik olarak tanımlamak mümkün. Örneğin bazı kişilerin internet erişimine sahip olması, bazılarının ise belki de bulunduğu bölgeden kaynaklı internet erişimi sağlayamaması, dijital uçurumun oluşmasına sebep olan bir durum. Ancak tabii ki dijital uçurumun nedenleri sadece erişim ile sınırlı değil. Çünkü bu eşitliğin gün geçtikçe büyümesine neden olan pek çok faktör mevcut.
Dijital Uçurumun Nedenleri Nelerdir?
Dijital cihazlara erişim ve kullanımdaki eşitsizlikten doğan dijital uçurum, farklı nedenlerden dolayı gittikçe büyüyen bir sorun. Çünkü bu eşitsizlik, aynı zamanda diğer eşitsizlikleri de daha da keskin hale getiriyor.
Örneğin gelişmiş bir ülkedeki teknolojiye erişim ile gelişmekte olan bir ülkede yaşayanların teknolojik cihazlara erişimini düşünün. “Bir fark olur mu?” diye düşünüyorsanız 2020 verilerine göre gelişmiş ülkelerde internet erişimi %83 iken gelişmekte olan ülkelerde %47 civarında olduğunu belirtelim. Yani dijital uçurum hem farklı eşitsizliklerin etkisi ile doğan hem de bu eşitsizlikleri daha keskin hale getiren bir durum. Peki, bu uçurumu daha da derin hale getiren faktörler neler?
Aslında pek çok faktör dijital cihazları etkin ve verimli bir şekilde kullanımı etkiliyor. Genel olarak dijital uçurumun nedenlerini ise şu şekilde sıralamak mümkün:
- Ekonomik Durum: Dijital uçurumun en temel nedenlerinden biri tabii ki ekonomik durum. Çünkü ekonomik durum hem teknolojik cihazlara erişimi hem de bu cihazların kullanımı ile ilgili altyapının oluşmasını etkiliyor. Teknoloji sadece hayatımıza kolaylık sunan bir çözüm değil, aynı zamanda yüksek maliyetli bir hizmet. Bu nedenle de pek çok ülkede hala teknolojiye ve internete erişim lüks tüketimin bir parçası.
- Coğrafi Koşullar: Şehirleşme pek çok imkana ulaşabilme imkanı sunarken aynı zamanda coğrafi açıdan eşitsizliğin oluşmasına da sebep oluyor. Bu eşitsizliklerden biri de tabii ki dijital uçurum. Çünkü kırsal alanlarda yaşayan insanlar, şehirlerde yaşayanlara göre daha az internet erişimine sahip olabilir. Bunun nedeni ise coğrafi koşullardan dolayı kırsal alanlarda oluşabilecek altyapı eksikliğidir. Kırsal alanlarda şehirlerdeki gibi altyapı olmaması, internet servis sağlayıcılarının bu bölgelerde hizmet sunamamasına neden oluyor. Bu da kırsal kesimlerde yaşayan insanların bilgiye ulaşma konusunda dezavantajlı hale gelmesine yol açıyor. Kısacası dijitalleşmenin sadece kentleşmenin temel attığı bir toplumsal düzene göre şekillenmesi, dijital uçurumun artmasına katkı sağlayan en önemli nedenlerden biri.
- Eğitim: Dijital dünya her ne kadar hayatımızın bir parçası haline gelse de aslında bu dünyanın bir parçası olmak için dijital cihazları kullanabilme becerisine sahip olmak gerekli. Yani teknolojiyi etkili bir şekilde kullanabilmek için dijital okuryazarlık kabiliyetinin gelişmesi şart. Bunun için de eğitim oldukça önemli. Hem mevcut eğitim düzeninin bir parçası olacak şekilde dijital cihazları kullanarak hem de dijital okuryazarlık konusunda her yaştan bireyin bilinçlenmesi için eğitimler vererek dijital uçurumun azalmasına katkı sağlanabilir.
- Yaş: Teknolojinin içine doğan ve bu imkanla büyüyen genç bir birey ile bu teknolojiyi sonradan hayatına adapte etmeye çalışan yetişkin birey arasında teknolojiyi verimli kullanma konusunda farklılık olabilir. Bu aslında kuşaklar arasındaki farklılık olarak görülse de aynı zamanda dijital uçurumun artmasına neden olan bir faktör. Çünkü dijital uçurum konusundaki bir çalışmada da belirtildiği gibi sistemlerin çoğu dijitalleştiği için yaşlı bireylerin bilet rezervasyonu yapmak veya otobüs kartlarını yenilemek gibi temel ihtiyaçlarını karşılamakta dahi sorun yaşadıkları biliniyor.
Dijital Uçurum ile Nasıl Baş Edilir?
Nedenlerden de anlaşıldığı gibi pek çok faktör dijital uçurumun derinleşmesine sebep oluyor. “Peki, ne yapacağız?” diyorsanız bu uçurumun azalması için teknolojiye erişimin herkesin hakkı olması gerektiği bilincine sahip olmak ve bu bilinçle adımlar atmak oldukça önemli. Bu adımlardan bazılarını ise şu şekilde sıralayabiliriz:
- Eğitim Fırsatlarının Artırılması: Dijital uçurumu azaltmanın en etkili yollarından biri, dijital okuryazarlık eğitimlerinin yaygınlaştırılması. Çünkü her yaştan ve kesimden bireyin teknolojiye adapte olabilmesi ve dijital beceriler kazanması, bu uçurumun kapanmasına yardımcı olabilir.
- Altyapının Güçlendirilmesi: Kırsal bölgelerde ve internet erişimi sınırlı olan yerlerde altyapı yatırımları artırılarak dijital uçurumun önüne geçilebilir. Hükümetler, bu bölgelerde internet servis sağlayıcılarını teşvik ederek herkesin teknolojiye eşit şekilde ulaşmasını sağlayabilir. Böylece coğrafi engellerin neden olduğu dijital uçurum büyük ölçüde kapanabilir.
- Teknolojik Cihazların Ulaşılabilir Hale Getirilmesi: Devletler ve özel kurumlar, düşük gelirli ailelerin teknolojik cihazlara daha uygun fiyatlarla ulaşabilmesi için destek programları geliştirebilir. Ayrıca okullar ve kütüphaneler tarafından öğrencilerin ücretsiz olarak internet erişimi ve teknolojik cihazlardan yararlanabileceği ortamlar sunulabilir.
Unutmayın ki dijital uçurum sadece teknolojik bir sorun değil, aynı zamanda sosyal ve ekonomik bir eşitsizlik meselesidir. Her bireyin dijital dünyada yer alabilmesi, bilgiye ulaşabilmesi ve fırsatları değerlendirebilmesi için dijital uçurumun ortadan kaldırılması gerekir.
Ancak tabii ki dijital dünyaya erişim ve kullanım için destek sağlarken bu dünya ile hayatımıza giren yeni problemleri de göz ardı etmemek gerekli. “Peki, bunlar nelerdir?” diyorsanız bu problemlerden biri olan siber zorbalık hakkında detaylı bilgi almak için “Dijital Çağın Büyük Problemi: Siber Zorbalık Nedir?” yazımızı okuyabilirsiniz.
MAPFRE Sigorta