Son günlerde adını sıkça duyduğumuz bir virüs bulunuyor. Bu da tabii ki maymun çiçeği. Afrika’yı etkisi altına alan bu virüs için Dünya Sağlık Örgütü küresel acil durum ilan etti. Durum böyle olunca da herkesin aklında tek bir soru var. Yeni bir pandeminin eşiğinde miyiz? Tabii ki bu soruya cevap vermek için maymun çiçeği virüsü hakkında detaylı bilgiye sahip olmak şart.
O halde gelin, maymun çiçeği virüsüyle ilgili neler biliyoruz, tüm detayları ile incelemeye başlayalım.
Maymun Çiçeği Virüsü Nedir?
Mpox olarak da adlandırılan maymun çiçeği; çiçek hastalığı ile benzer semptomlara sahip olan, hayvandan insana ve insandan insana bulaşabilen bir virüs. Adının maymun çiçeği olmasının sebebi ise bu virüsün ilk olarak 1958 yılında Danimarka Kopenhag’a Demokratik Kongo
Cumhuriyeti’nden deney hayvanı olarak getirilen maymunlarda lezyonların görülmesi üzerine
yapılan incelemelerde ortaya çıkması.
Ancak doğal rezervuarlarının maymunlar olduğuna dair kesin bir kanıt bulunmuyor. Çünkü maymun çiçeği virüsüne duyarlı ip sincapları, ağaç sincapları, fındık fareleri gibi çeşitli hayvan türleri mevcut. Genellikle kemirgenlerde görüldüğü tahmin edilse de doğada virüs dolaşımının nasıl olduğu henüz netlik kazanmamış bir konu.
Maymun Çiçeği Virüsü Daha Önce Görüldü mü?
Şu anda adını sıkça duyduğumuz maymun çiçeği virüsü, ortaya çıkışından da anlaşıldığı gibi 1958 yılından beri bilinen bir virüs türü. Ancak insanlarda hastalık görülmesi 1970 yılına dayanıyor.
Maymun çiçeği hastalığı, ilk olarak 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde 9 yaşında bir erkek çocukta görülmüş. O tarihten itibaren insanlarda da maymun çiçeği hastalığı görülmeye devam edilmiş. Vakaların çoğu ise Afrika’nın kırsal ve yağmur ormanı bölgelerinden bildirilmiş. Ancak zaman geçtikçe virüs, Afrika’nın farklı bölgelerine ve şehirlerine yayılmaya devam etmiş.
2003 yılında ise Afrika dışındaki ilk Mpox salgını, 70’in üzerinde maymun çiçeği vakası ile Amerika Birleşik Devletleri’nde görülmüş. İlerleyen yıllarda da özellikle Afrika’dan başka ülkelere seyahat eden kişilerde bu virüse rastlanmış. 2022 yılında ise 100’den fazla ülkede birden fazla maymun çiçeği vakası tespit edilmiş.
Bu virüsün günümüzde “Yeni bir küresel pandemi mi?” endişesi yaratmasının sebebi ise 2024 yılında dünya çapında vakaların artması. Çünkü 1 Ocak 2022 ile 30 Haziran 2024 arasında Dünya Sağlık Örgütü’ne, 116 ülkeden toplam 99.176 laboratuvar tarafından
doğrulanmış Mpox vakası ve 208 ölüm bildirilmiştir.
Maymun Çiçeği Virüsü Nasıl Bulaşıyor?
Maymun çiçeği virüsü hem hayvanlardan hem de insanlardan bulaşabiliyor. Enfekte olmuş bir hayvanın ısırması, tırmalaması gibi yakın temas sonucu hayvanlardan insana virüs geçebiliyor. Ayrıca çiğ ve az pişmiş bir şekilde enfekte hayvanların etleri ve enfekte hayvanlardan elde edilen ürünleri yemek de hastalığın bulaşması için olası bir risk faktörü.
Virüsün insandan insana bulaşması için de uzun süreli yakın temas gerekli. Bu nedenle daha çok sarılma, öpüşme, cinsel temas sonucunda virüsün bulaştığını söylemek mümkün. Ayrıca enfekte olan bir kişinin temas ettiği havlu, yatak çarşafı gibi yüzeylere ve eşyalara temas etmek de virüsün bulaşmasına neden olabiliyor.
Maymun Çiçeği Hastalığının Belirtileri Neler?
Mpox virüsünü alan bir kişide maymun çiçeği belirtileri, kuluçka döneminden sonra ortaya çıkıyor. Virüsün kuluçka dönemi ise 1 ila 21 gün arasında değişebiliyor.
Kuluçka döneminden sonra ortaya çıkabilecek maymun çiçeği belirtilerini ise şu şekilde sıralayabiliriz:
- Ateş
- Yoğun baş ağrısı
- Lenfadenopati (lenf düğümlerinin büyümesi)
- Sırt ağrısı
- Kas ağrıları
- Yoğun halsizlik
- Yüz, avuç içleri, ayak tabanları, kasık gibi vücudun çeşitli bölgelerinde deri döküntüleri ve lezyonlar
Maymun çiçeği hastalığı olan kişilerde semptomların genellikle 2-4 hafta sürdüğü biliniyor. Ancak kişinin bağışıklık sistemi ve altta yatan kronik rahatsızlıkları, hastalığın daha ağır geçmesine sebep olabiliyor.
Maymun Çiçeği Hastalığının Tedavisi Var mı?
Maymun çiçeği hastalığına karşı şu anda etkisi tam olarak kanıtlanmış bir tedavi bulunmuyor. Hastalığın tedavisine yönelik çalışmalar devam ediyor. Bunun yanı sıra Dünya Sağlık Örgütü’nün de belirttiği gibi Mpox virüsüne karşı aşıların bulunduğu söylenebilir. Çünkü çiçek hastalığı ile benzer semptomlara sahip bu hastalık için de benzer koruma yöntemlerinin etkili olduğu görülmüş. Ancak Dünya Sağlık Örgütü, sadece virüse maruz kalma riski yüksek gruplara aşılama yapılması gerektiğini belirterek toplu aşılamayı önermiyor.
Ayrıca çiçek aşısının maymun çiçeği hastalığına belirli bir düzeyde karşı koruma sağladığı biliniyor. Tabii ki bu konu hakkında araştırmalar hala devam ediyor. Ortaya çıkan bilgiler ışığında ise ülkemizde çiçek aşısı uygulandığı için çiçek aşısı olanların maymun çiçeğine karşı belirli oranda korunduğunu söylemek mümkün.
Kısacası maymun çiçeği virüsü, aslında 2022 yılından beri dünyanın farklı ülkelerinde görülen bir virüs. Şu anda dünya çapında bir panik ortamının oluşmasının sebebi ise vakalarda artışın devam ediyor olması.
Tabii ki yaşadığımız Covid-19 pandemisinden sonra da “Tekrar mı aynı şeyi yaşayacağız?” endişesine kapılmak oldukça doğal. Ancak uzmanlar, maymun çiçeği hastalığının Covid-19 kadar hızlı bir şekilde yayılmadığını belirtiyor.
“Peki, ne yapacağım?” diyorsanız Mpox virüsüne sahip biriyle yakın temasta bulunduğunuzu düşünüyorsanız 21 gün boyunca semptomları gözlemlemeye, el hijyenine dikkat etmeye, öksürürken veya hapşırırken burnunuz ile ağzınızı bir mendille kapatmaya ve mümkün olduğunca bağışıklık sistemi zayıf kişiler, çocuklar veya hamile kadınlara temas etmemeye dikkat edebilirsiniz.
MAPFRE Sigorta