Hepimiz bazen çocukluğumuza özlem duyarız. Hayatımızdaki sorumluluklar arttıkça sadece okula gidip ödevlerimizi yaptığımız çocukluk dönemine dönmek isteriz. Ama bunun anlık bir talep olduğunun farkındayız. Çünkü hayatımızdaki mevcut sorumluluklarımızdan bu şekilde kaçamayız. Peki, bu kaçışın bir çözüm olduğunu düşünenler yok mu?
Belki iş hayatınızda, belki de arkadaşlık ilişkilerinizde yetişkin olsa bile çocuk gibi davranan, sorumluluk almaktan kaçınan ve baskı hissettiğinde uzaklaşan insanlara denk gelmiş olabilirsiniz. İşte, bu durumu tanımlayan kavram, Peter Pan Sendromu. O halde, Peter Pan Sendromu nedir ve Peter Pan Sendromu’na sahip bireyler nasıl davranır, öğrenmeye başlayalım.
Peter Pan Sendromu Nedir?
İskoç roman ve oyun yazarı James Matthew Barrie’nin yarattığı bir karakter olan Peter Pan, asla büyümek istemeyen bir çocuğun hikayesini anlatıyor. Bu karakterden ilham alınarak isimlendirilen Peter Pan Sendromu da büyümek istemeyen yetişkinler için kullanılan bir kavram. Bu kavramı literatüre kazandıran ise bir psikanalist olan Dan Kiley.
Kiley, 1983 yılında yazdığı “Peter Pan Sendromu: Hiç Büyümeyen Erkekler” kitabında bu sendromun detaylarını inceleyerek bunun bir davranış bozukluğu olduğunu belirtiyor. Kiley’in ortaya çıkardığı bu sendromu, yetişkin kişilerin sürekli olarak sorumluluklardan kaçma talebi ve adeta bir çocuk gibi davranmaları durumu olarak açıklamak mümkün. Tıpkı hayali bir karakter olan Peter Pan gibi bu sendroma sahip olan insanlar da yetişkinliğin getirdiği sorumluluklardan kaçmak için yaşları ilerlese bile davranışsal olarak büyümüyor.
Peter Pan Sendromu, davranış bozukluklarını ortaya çıkarsa da psikoloji biliminde bu sendrom bir mental rahatsızlık olarak görülmüyor. Ancak sendrom nedeniyle kişilerin davranışsal olarak büyümemesi ve sorumluluklardan sürekli olarak kaçması, depresyon gibi farklı psikolojik rahatsızlıkların ortaya çıkmasına neden olabilir.
Peter Pan Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Aslında Peter Pan Sendromu bir tanı olmadığından bu durumu kesinleştiren belirgin kriterler yok. Ancak Dan Kiley’in de kitabında bahsettiği ve yaygın olarak kabul edilmiş çeşitli belirtiler söz konusu. Bu belirtileri ise şu şekilde sıralamak mümkün:
- Sorumluluktan kaçış ve sorumluluk alınsa bile sürekli erteleme hali
- Benmerkezci yaklaşım ve bundan kaynaklı olarak insanlarla kuvvetli bağlar kurmamak
- Yapılan hatalarda sorumluluk almamak ve hataları için başkalarını suçlamak
- İş ve kariyer alanında sorunlu bir gidişat (sürekli iş değiştirmek, çalışmak için çabalamamak vb.)
- Duygusal ilişkilerde karşıdaki insana ebeveyn rolü yüklemek
- Uzun süreli planlar yapmaktan öte anlık yaşamak
- Kişisel bütçe planı yapmamak ve bu nedenle finansal açıdan sürekli olarak sorunların çıkması
Genel olarak Peter Pan Sendromu’nun belirtilerine bakıldığında bile gözünüzde bir çocuğun canlanması mümkün. Bunun bir sorun olmasının sebebi de tüm bu davranışların artık yetişkin denilebilen kişilerde görülmesi. Çünkü bu kişiler, yaşça büyümüş olsalar bile bir çocuk gibi kendilerine bakılması gerektiğini düşünür. Bu nedenle de kendi sorumluluklarını yerine getirmez ve sorumluluklarını başkalarına yüklerler.
Tabii ki sorumluluktan kaçınma, sadece iş yaşamı ile sınırlı değil. Peter Pan Sendromu, ev işlerine emek vermekten bir ilişki kurmaya kadar her açıdan kişilerin davranışlarını etkiler. Örneğin bu sendroma sahip bir bireyin giyecek bir şeyi kalmayana kadar çamaşırları yıkamak aklına gelmez. İlişki açısından bakıldığında da bu kişiler, bağlanmaktan kaçındıkları için bir ilişkiye adım atma kararını vermek istemezler. Çünkü arkadaşlık veya duygusal olup olmadığı fark etmeksizin insan ilişkileri, kişilere sorumluluk getirir. Bu sorumluluktan kaçmak için de kuvvetli bağlar kurmak yerine anlık iletişimleri tercih ederler.
Peter Pan Sendromu Neden Olabilir?
Psikolojik açıdan bakıldığında her davranış bozukluğunun altında çocukluk dönemi ve ebeveynler ile ilişkiler yatar. Bir yetişkinde Peter Pan Sendromu görülmesinin kökeni de aile ve çocukluk dönemi olabilir. Ancak bu sendromun nedenlerini sadece aile kökenli olarak açıklamak yeterli değil. Çünkü toplumsal cinsiyet rolleri ve sosyoekonomik nedenlerden dolayı da Peter Pan Sendromu ortaya çıkabilir.
Bu kavramı literatüre kazandıran Dan Kiley’inin de belirttiği gibi Peter Pan Sendromu, çoğunlukla erkeklerde görülen bir durum. Bunun sebebi ise erkek ve kız çocuklarına küçüklükten itibaren yüklenen toplumsal cinsiyet rolleri. Kız çocuklarına nazaran daha özgür bir alan tanınan erkek çocukları, büyüdüklerinde de bu alandan çıkmak istemezler. Doğal olarak yetişkin olmaktan kaçarak yaşları ilerlese de sorumluluklarını başkalarına yüklerler.
Diğer bir açıdan bakıldığında her dönemin sosyoekonomik şartlarına göre yetişkinlik süreci de farklılık gösteriyor. Yaşanılan ekonomik sıkıntılar ve iş imkanlarının eskiye nazaran daha çeşitli fakat daha zorlayıcı olması da ergenlikten yetişkinliğe geçişi daha sarsıcı hale getirebiliyor. Bu da yetişkinlik için toplum tarafından kabul edilmiş iş bulma, evlenme, ev ve araba alma gibi çeşitli göstergelerin hayata geçmesinin önündeki bir engel.
Kısacası Peter Pan Sendromu, sorumluluklardan ve yetişkinlikten kaçanları açıklamak için kullanılan bir kavram. Ancak bir kişinin sorumluluktan kaçmasının sebebini bulmak için sadece kişiye odaklanmak yerine çevrenin de dikkate alınmasında fayda var.
Düşünün ki işinizden memnun değilsiniz, ama ekonomik sebeplerden dolayı işe devam etmek durumundasınız. Bu durum, sizde tükenmişlik sendromuna yol açabilir. Tükenmişlik Sendromu yaşayan bir kişide de iş yaşamında sorumluluklardan kaçma eğilimi görülebilir. Bu davranışın asıl kaynağı ise iş ve çalışma ortamındaki sorunlardır. “Peki, bu sorunlar nelerdir ve nasıl baş edilir?” diye merak ediyorsanız “Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu” yazımızı okuyabilirsiniz.
MAPFRE Sigorta