Ailenizin bir arada yaşadığı evin sizin onayınız olmadığı halde eşiniz tarafından satıldığını öğrenseniz ne hissedersiniz? Üzücü olacağı kesin. Peki, onayınız olmadan aile eviniz için işlem yapılamayacağını biliyor musunuz? “Nasıl?” sorusunun cevabı ise aile konutu şerhinden geçiyor. O halde gelin, “Aile konutu şerhi nedir? Bir evin aile konutu sayılması için neler gerekli? Aile konutu şerhi koydurmak için ne yapılmalı?” gibi soruların cevaplarını öğrenmeye başlayalım.
Aile Konutu Şerhi Nedir?
Evlilik devam ettiği müddetçe eşlerin yaşadığı meskene aile konutu denir. Aile konutu şerhi ise bu meskenler özelinde yapılan bir işlemdir.
Şerh ve aile konutu şartları, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesinde belirtilir. Kanuna göre konut için satma veya kiralama gibi bir işlem yapılacaksa her iki eşin de rızasının olması gerekli. Eğer eşlerden birinin yapılan işlem için rızası yoksa tapuya şerh koydurarak konutun satışını veya kiralanmasını engelleyebilir. Aile konutu çerçevesinde değerlendirilen tapuya şerh koydurma işlemi ise aile konutu şerhi olarak adlandırılır.
Aile Konutu Şerhi Şartları Nelerdir?
Aile konutu şerhi koydurmak için tabii ki gerekli şartlar bulunuyor. Bu şartlardan ilki, bir konutun hukuken aile konutu olarak sayılması. Peki, tam olarak aile konutu nedir? Ailenin fiili olarak ikamet ettiği yani aile için bir yaşam merkezi olan konut, aile konutu niteliği taşır. Dolayısıyla boş veya düzenli olarak yaşanmayan konutlar, yasal olarak aile konutu niteliği taşımaz. Bu nedenle de bu tür meskenlere aile konutu şerhi konulamaz.
Aile konutu niteliğine sahip taşınmazların tapuya kaydı yaptırılırken bu konutun aile konutu olduğu da belirtilmelidir. Çünkü tapuya şerh koydurmak için taşınmazın tapuya kayıtlı olması ve aile konutu olarak işlenmesi gereklidir.
Şerhin geçerli olması için diğer bir şart ise evliliğin devam ediyor olmasıdır. Eşler arasında evlilik bağı devam ettiği müddetçe rızası olmayan eş, aile konutuna şerh koydurma hakkına sahip olur. Ancak boşanma durumu söz konusu ise boşanma davası sonuçlanınca şerhin geçerliliği de ortadan kalkar.
Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur?
Gerekli şartlar karşılandığı takdirde konutta satış, kiralama ve benzer işlemlerin gerçekleşmesine onay vermeyen eş, Tapu ve Kadastro Müdürlüğü’ne şerh koydurma başvurusu yapabilir. Tabii ki başvuru için Tapu ve Kadastro Müdürlüğü’ne bazı belgelerin sunulması gereklidir. Tapuya şerh koymak için istenen belgeleri ise şu şekilde sıralayabiliriz:
- Aile konutu ile ilgili şerh talebini içeren dilekçe
- Konutun aile konutu olduğunu gösteren muhtarlıktan alınmış belge
- Evlilik cüzdanı veya tarafların evli olduğunu gösterir nüfus kayıt örneği
- Şerh başvurusu yapan kişinin fotoğraflı nüfus cüzdanı ve fotokopisi
- Vesikalık fotoğraf
- İşlem vekil ile yapılıyorsa vekaletname
Bu belgelere ek olarak bazen tapu müdürlüğü, söz konusu konutun tapu bilgileri ile aynı olup olmadığını teyit etmek isteyebilir. Böyle bir talep olursa Tapu ve Kadastro Müdürlüğü tarafından konuta ait tapu kayıt belgesi de şerh belgeleri arasında sunulmalıdır.
Aile konutu hakkında bir çekişme yaşanmadığı müddetçe Tapu ve Kadastro Müdürlüğü başvurusundan sonra tapuya şerh konulur. Ancak eşler arasında çekişme olduğu durumda konu mahkemeye taşınır. Konut üzerinde işlem yapmak isteyen eş, taşınmazın aile konutu niteliği taşımadığına yönelik itirazda bulunabilir. Fakat söz konusu taşınmaz, aile konutu ise böyle bir durumda mahkeme tarafından belgeler incelenerek aile konutu şerhi konulur.
Tapuya Şerh Konulan Ev Satılırsa Ne Olur?
Şerh koydurmak, engellemek için bir adım olsa da tapuya şerh konulmasına rağmen mülk sahibi olan eş, taşınmaz satış vaadi sözleşmesi yapabilir veya evin satışını gerçekleştirebilir.
Tapuya şerh koydurmanın önemi ise işte bu noktada devreye girer. Çünkü şerh konulduğunda konu üçüncü kişileri de kapsar. Yani satın alan kişinin, taşınmazın aile konutu olduğunu bildiği kabul edilir ve iyi niyeti ortadan kalkar. Böylelikle aile konutu şerhi başvurusu yapan eş, dava açarak rızası olmadan yapılan bu satışı iptal edebilir.
Kiralanan Ev İçin Aile Konutu Şerhi Konulabilir mi?
Aile konutu şerhinin genel olarak ev sahipleri için geçerli olduğu düşünülse de aslında şerh talebinde bulunmak, sadece ev sahiplerini kapsayan bir mevzu değil. Aile konutu olarak kiralanan evlerde de kira sözleşmesinin feshi için de kiracı olan iki eşin de onayı gerekli. Bu durum Türk Borçlar Kanunu’nun 349. maddesinde açıkça belirtiliyor.
Aile konutu olarak kiralanan mülklerde eşinin onayı olmadığı takdirde kiracı, kira sözleşmesini feshedemez. Böyle bir durumda rızası olmayan eş, aile konutu şerhi yoluna başvurarak kira sözleşmesi tarafı sıfatını kazanabilir.
Hangi Durumlarda Şerh Feshedilir?
Aile konutuna konulan şerhin feshedilmesi için farklı durumlardan söz etmek mümkün. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Eşler arasında anlaşma sağlanması halinde,
- Başka bir aile konutu edinildiğinde,
- Ölüm ve boşanma durumlarında aile konutu şerhi feshedilebilir.
Bu durumlardan biri yaşandığı takdirde Tapu ve Kadastro Müdürlüğü’ne şerhin kaldırılması için talepte bulunulması gerekir. Talep üzerine tapu sicil memuru, ilgili taşınmaz üzerindeki aile konutu şerhini kaldırabilir.
Kısacası ister ev sahibi olun ister kiracı, barınma hakkı herkes için en temel hak ve bu hakkı korumak için pek çok farklı yol bulunuyor. Aile konutu şerhi ise bunlardan sadece biri. Yasal haklarınızı bilmeniz gereken önemli konulardan biri de kira yenileme süreci. Kira yenileme sürecinde ev sahibi veya kiracı olarak yasal haklarınız neler ve bu haklar çerçevesinde nelere dikkat etmelisiniz, biliyor musunuz? Tüm bu soruların cevabını öğrenmek için “Kira Sözleşmesi Yenilenirken Dikkat Edilmesi Gerekenler” yazımızı okuyabilirsiniz.
MAPFRE Sigorta