İster sadece işe gidip gelin ister spor amaçlı kullanın, bisikletinizin her zaman temiz ve kullanıma hazır olması gerekir. Bir bisikletin bakım programı ise ne sıklıkta ve hangi koşullarda kullanıldığına bağlı olarak değişebilir. Arazide, engebeli yollarda veya yağmurlu günlerde bisiklete binen kişilerin diğerlerine göre daha sık bakım ve temizlik yapmaları gerekir. Peki, doğru bisiklet bakımı nasıl yapılır?
Bisikletin Temizlenmesi
Bisikletinizin ömrünü uzatmak için yapabileceğiniz bir şey varsa o da bisiklet parçaları ve kadronun temiz tutulmasıdır. Bunun için özel bir temizlik kitine gerek yok; bir kova su, sabun, sünger ve eski bir diş fırçası işinizi görür. Ancak iyi bir yağ çözücü, zincirdeki ve dişli zincirlerindeki yağın ve tozun kırılmasına yardımcı olacaktır. Temizliğe başlamadan önce bisikletin her yerini suyla durulayın (Hortumla durulayacaksanız basıncı fazla artırmayın). Bisiklet çamurluğu, kadro, zincir, vites ve dişliler üzerinde temizleyici ve yağ çözücü (tabii ki bisiklete özel) bir ürün kullanın. Durulama sonrası bisikleti iyice kuruladığınızdan emin olmanız gerekir. Çünkü su, pasın en büyük düşmanlarından biridir. Aktarma organları (zincir, zincir halkası, ruble ve vites aksamı), ıslakken yağ ve tozla hızlıca tıkanır. Bu nedenle bu kısım özellikle ıslaksa tüm kiri temizlemeniz önemlidir. Jantlar ve diskli fren rotorları gibi frenleme yüzeylerinden kaçındığınızdan emin olarak bisikletin iskeletini PTFE sprey veya silikon bisiklet cilasıyla parlatabilir ve ardından bir kağıt havluyla silebilirsiniz. Böylece bir sonraki sürüşe çıkarken çamur ve toz yapışmasının önlenmesine de yardımcı olabilirsiniz.
Lastiklerin Uygun Şekilde Şişirilmesi
Kötü şişirilmiş bir bisiklet lastiği patlamaya eğilimlidir. Lastikleri şişirmek için bar ve PSI göstergeli bir ayaklı pompaya ihtiyacınız var. Lastik numaranızın yanında PSI harflerinin yazdığını görebilirsiniz. Bu sayı size ne kadar hava basmanız gerektiğini gösterir. Genellikle, yol bisikleti için 80 – 130 PSI, dağ bisikleti lastikleri için 30 – 50 PSI ve hibrid lastikler için 50 – 70 PSI yeterlidir. Bu yeterince basit bir işlemdir ancak havanın iç lastikten kaçtığını veya pompalanırken şişirmediğini fark ederseniz bu, pompanın doğru şekilde bağlanmadığı anlamına gelebilir. Bu durumda lastikleri şişirmeyi yeniden deneyin. Lastikleriniz kullanım sırasında zamanla doğal olarak basıncını kaybeder. Sürüşün pürüzsüz ve verimli olmasını sağlamak için lastiklerin genel olarak her hafta kontrol edilmesi önerilir.
Fren Balatalarının Kontrol Edilmesi
Aşınmış fren balataları bir işe yaramaz. Yivleri göremiyorsanız yıpranmış oldukları anlamına gelir. Yeni fren balatalarının takılması oldukça hesaplı ve kolay bir çözümdür ve evinizde kendiniz de yapabilirsiniz. Sadece alyan anahtarı setine ve biraz da sabıra ihtiyacınız var. Ancak farklı fren sistemleri, farklı işlemler yapılmasını gerektirir. V frenlerde alyan anahtarını kullanarak, kaliperdeki vidaları söküp rayıyla birlikte pabucu çıkarmalısınız. Diskli fren balatalarınız içinse (genellikle dağ bisikletlerinde bulunan) önce tekerleği çıkarmanız ve ara parçayı yerleştirmeniz gerekir. Bu önemli bir ayrıntıdır. Çünkü bazen insanlar tekerlek çıkarıldığında hatalı olarak fren kollarını sıkarlar. Eğer bu iş size biraz karışık geliyorsa hiç bulaşmamanızı öneririz.
Frenlerin Sıkılaştırılması veya Gevşetilmesi
Eğer frenleriniz yavaşlamış ve cansızlaşmışsa, yani fren kolunu sıktığınızda çok çabuk bir şekilde geri geliyorsa ve gevşekse frenleri sıkmanız gerekir. Aynı şekilde fren kolunu sıktığınızda eğer çok sertse ve yoğun bir dirençle karşılaşıyorsanız bu, gevşetmeniz gerektiği anlamına gelir.
Pedalların ve Zincirin Yağlanması
Düzenli olarak bisikletinizin yan tarafına bakarak ve arka tekerleği yerden kaldırarak tüm zinciri kontrol edin. Serbest elinizle pedallardan birini yavaşça döndürün, bireysel zincir bağlantılarını kir birikmesi ve pas durumu açısından inceleyin. Gıcırtı seslerini dinleyerek yeterli yağlanma olup olmadığını kontrol edin. Eğer bu sorunlardan biri veya birkaçı varsa zincirinizin temizliğe ihtiyacı var demektir. Yağ bakımı konusunda dikkat etmeniz gerekenler:
• Yağ şişesini sıkın ve uygularken pedalı ters yönde çevirin.
• Zinciri birkaç kez zincir halkalarına dolayın ve bunu yaparken zincirin her bir parçasına yağ sıkmaya devam edin.
• Bağlantıları sağlam bir fırçayla veya eski bir diş fırçasıyla fırçalayın.
• Fazla yağı temiz ve kuru bir bezle silin. Bu adımı atlamayın, aşırı yağlama tam tersi olarak yeni kirleri çekebilir.
• Daha kapsamlı bir temizlik için bir zincir temizleme aracı kullanabilirsiniz.
• Her zaman bisiklet aktarma organları için tasarlanmış bir temizleyici ve yağ kullanın.
• Islak havalarda bisiklet sürecekseniz ıslak bir yağ seçin. Yağmur, kar ve çamurlu yollar bisiklet zincirindeki kuru yağları silebilir. Bu nedenle ıslak yağlama daha dayanıklı olacaktır. Kurak bir iklimde yaşıyorsanız kuru bir yağ tercih edin. Kuru hava koşullarında bisiklete biniyorsanız ıslak yağlama gerekli değildir ve bu, kuru yağlamadan daha fazla kir çeker. Kuru yağlama, zincirinizi daha temiz tutacaktır. Ancak bu işlemi genellikle her 80-160 km’de bir yenilemeniz gerekir.
• Bisiklet zincirinizi WD-40 ile yağlamayın. Sadece bisiklet zincirlerinde kullanılmak üzere özel olarak tasarlanmış yağlayıcıları kullanın. WD-40, hızlıca buharlaşan ve sadece az miktarda yağ içeren bir çözücüdür. Bu ürün zincirde kir ve toz birikmesine neden olabilir.
Bisiklet Koltuğu Ayarı
Piriformis sendromunuz (kalça bölgesinde yer alan piriformis kasının spazm ve kalça ağrısına neden olduğu bir durum) varsa sürüş tarzınıza uyacak şekilde, selenizi hafifçe yükseltmeyi veya indirmeyi deneyin. Bisiklet sürerken ağrı hissediyorsanız selenizi çok alçaltmış olabilirsiniz. Sele boyunun genel olarak bel hizasında olması tavsiye edilir. Sürerken rahatsız edici bir sürtünme yaşıyorsanız bu, daha dar burunlu bir koltuğa ihtiyaç duyduğunuz anlamına gelebilir. Kadınlar daha geniş bir pelvise sahiptirler. Bu da birçok kadının daha geniş bir seleye ihtiyaç duyduğu anlamına gelir (sürüş sırasında basıncı önlemek için selenin ortasında bir boşluk olması tercih edilir)
Bisiklet Jant ve Jant Teli Ayarı
Jant telleri genellikle çok sık bakıma ihtiyaç duymaz (eğer kullandığınız yollar düz ve bakımlıysa). Ancak telleri arada sırada kontrol etmeniz gerekir. Bir jant telinin gevşek olup olmadığını anlamak için her bir teli tıpkı arp çalar gibi işaret parmağınızla hafifçe çekip bırakın. Bir tekerleğin üzerindeki jant tellerinin hepsi, çekip bıraktığınızda aynı tonda ses çıkarmalıdır. Bunu tarif etmesi zor, ancak kendiniz denediğiniz zaman kolayca anlayabilirsiniz. Gevşek bir tel, çok daha düşük tonlu bir ses veya gitar telinin kopması gibi bir ses çıkarır.
Ayrıca jant ve jant tellerinin ayarını kontrol etmek için bisikletinizin tekerleklerinden birini çevirip yukarıdan dönüşünü izleyebilirsiniz. Eğer fren balatalarına ya da pabucuna sürttüğünü fark ediyorsanız veya yana doğru kayıyor gibi görünüyorsa bu, büyük ihtimalle ayarının bozulduğu anlamına gelir ve tekerleğin düzeltilmesi gerekir. Jantın sürttüğü kısmı bulduysanız düzeltmeniz için ihtiyacınız olan şey bir jant anahtarı. Bisikletinizi zemine yatırın ve jantın pabuca/balataya sürttüğü kısımdaki jantın karşı tarafa çekilmesini sağlayan teli sıkın. Aynı şekilde, şart olmamakla birlikte, sürten yöne çeken telleri de gevşetebilirsiniz. Dikkat etmeniz gereken diğer bir nokta ise vidaların çevirme yönüdür. Jant vidaları, saat yönünün tersine doğru sıkılıp saat yönüne doğru gevşetilir. Bu duruma dikkat edilmediğinde ayar daha çok bozulur. Eğer bu işlemi kendi başınıza yapamayacağınızı düşünüyorsanız bisikletinizi, bisiklet bakımı ve onarımı yapan bir yere götürmeniz daha sağlıklı olur.