Yorgunluk, uykusuzluk, hasta olma hali, küçük bir dikkatsizlik, ihmalkârlık, uygunsuz koşulların varlığı ve daha birçok sorun, iş kazalarına neden olabiliyor. Bu kazalar da geçici ve kalıcı iş göremezlik ya da daha ciddi sonuçlar ortaya çıkarabiliyor.
İstatistiklere göre ülkemizde her yıl ortalama 400 binin üzerinde iş kazası meydana geliyor. Hatta 2021 yılında iş kazası sayısı 500 bini aşmış durumda. Bu da her gün binden fazla iş kazası yaşandığı anlamına geliyor. Üstelik ne yazık ki bu kazalarda ciddi yaralanmalar, kalıcı hasarlar ve can kayıpları yaşanabiliyor.
İş yerinde yaşanan kazaların azalması en büyük dileğimiz olsa da bir iş kazası yaşanması durumunda neler yapılabileceğini bilmek ve sonrasında çalışan haklarının farkına vararak yapılması gerekenleri yerine getirmek önemli. Biz de bu doğrultuda “İş kazalarının yaşanması durumunda neler yapılabilir?”, ”Ne tür kazalar iş kazalarıdır?” gibi soruları yanıtladık.
İş Kazası Nedir?
Resmi iş kazası tanımı, “iş yerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olay” şeklindedir. Yani iş kazaları; çalışanların iş yerinde, iş saatlerinde başlarına gelen kazaları veya işleri nedeniyle mental sağlıklarına gelen zararları kapsar.
Çalışanlar bu kazalar nedeniyle geçici veya kalıcı şekilde çalışamaz duruma gelebilir. Bunlar sonucunda da geçici sağlık sorunu için çalışamadığı günlerin telafisi adına iş göremezlik raporu alabilir. Dilerseniz “İş Göremezlik Raporu Nedir? İş Göremezlik Ücretleri Ne Kadar?” başlıklı yazımızdan konuda hakkında ayrıntılı bilgilere sahip olabilirsiniz.
İş Kazalarının Meydana Gelmesinin Nedenleri Nelerdir?
İş kazaları; iş yeri, işveren veya iş ortamından kaynaklı olarak çeşitli nedenlerle meydana gelebilir. İş kazalarının meydana gelmesinin nedenlerinden bazılarını şu şekilde açıklayalım:
- Çalışma ortamında koruyucu ekipmanları kullanmamak
- Gereken dikkati göstermemek
- Çalışma ortamında tehlikeli davranışlarda bulunmak
- Uzun süre mesai yapmak
- Uykulu veya hasta bir şekilde çalışmak
- Çalışma alanını dağınık tutmak
- İş sağlığı ve güvenliği (İSG) kurallarına uymamak
Tüm bunlar ve daha fazlası nedeniyle ne yazık ki iş kazaları meydana gelebilir. Peki, iş kazalarının meydana gelmesi durumunda neler yapılabilir?
İş Kazasında Ne Yapılır?
Kazanın meydana gelmesinden sonra yapılması gereken ilk şey, alanın güvenliğinin sağlanmasıdır. Bu durum hem kazazede hem diğer çalışanlar için çok önemli. Ardından yerine getirilmesi gereken süreci adım adım şu şekilde açıklayalım:
- En yakın sağlık kuruluşlarına ve kolluk kuvvetlerine haber verilmesi
- Kaza bölgesinin boşaltılması ve kişilerin olay yerine girmesinin engellenmesi
- Delillerin korunması
- İş kazasının raporlanması (iş kazası tutanağının tutulması)
- Sosyal Güvenlik Kurumu’na kazanın bildirilmesi
İş kazası sonrasında kazanın raporlanması ve bildirilmesi, işverenin sorumluluğundadır.
İş kazası tutanağının tutulmaması ise işvereni zor duruma sokar.
İş Kazası Tutanağı Tutulmazsa Ne Olur?
İş kazası tutanağı tutulmadığı ve iş kazası bildirimi yapılmadığında kazaya uğrayan kişi veya o kişinin yakınları işverene iş kazası davası açabilir. Bunun sonucunda işverene idari para cezası uygulanır. Ayrıca iş kazası geçiren işçi, işverenden maddi-manevi tazminat da alabilir.
İş Kazası Bildirim Süresi Ne Kadardır?
İş kazasının meydana gelmesinden sonra 3 iş günü içinde kaza, SGK’ya işveren tarafından bildirilmelidir. İş kazası bildirimi iki şekilde yapılabilir. Bunları şöyle sıralayalım:
- e-Devlet aracılığıyla iş kazası bildirimi yapmak: e-Devlet İş Kazası ve Meslek Hastalığı E-Bildirim sayfasından iş kazası bildirimi yapılabilir.
- SGK web sitesi aracılığıyla iş kazası bildirimi yapmak: SGK’nın web sitesinin İş Kazası Meslek Hastalığı E-Bildirim (İşveren Bildirimi) kısmından gerekli bilgilerin doldurulmasıyla sisteme giriş yapılabilir ve ardından Elektronik İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu doldurularak iş kazası bildirimi yapılabilir.
İşveren tarafından bildirim yapılmazsa iş kazasını geçiren işçinin veya onun çevresinin iş kazası bildirimi yapması gerekir.
İş Kazası Tazminatı Ne Kadar?
İş kazası nedeniyle işverene açılan tazminat davasının miktarı için sabit bir bilgi vermek pek mümkün değil. Bu tazminat davasının türüne, kazanın şartlarına, işçinin durumuna göre değişiklik gösterir.
Üç çeşit tazminat davası bulunur. Bunlar; maddi tazminat, manevi tazminat, yoksun kalma tazminatı (ölüm halinde) şeklindedir. Ek olarak iş kazasını geçiren çalışanın sahip olduğu şartlar da bu noktada önemli. Tazminat hesaplamasında etkili olabilecek unsurları şöyle sıralayabiliriz:
- Çalışanın kazanın gerçekleştiği ay alacağı veya aldığı maaş ve genel kazanç miktarı
- Kaza sonucunda çalışanın haklılık oranı yani işçi ile işveren arasındaki kusur oranları
- Çalışanın sakatlığının oranı
- Çalışanın iş alanı hakkındaki bilgiler
İşçinin vefatı durumunda ise işçinin yaşı, anne ve babası, çocukları maaşı gibi unsurlar da önemlidir. Çünkü işçinin vefat etmesi üzerine ortaya çıkacak yoksunluğun telafi edilmesi amacıyla, bakmakla yükümlü olduğu kişiler tazminat tutarında belirleyici etkenlerdendir.
Ayrıca tazminat davasının 10 yıl içinde açılması gerektiğini belirtelim. Davanın zaman aşımı süresi, kazanın yaşanmasının hemen ardından başlar.
İş Kazalarını Önlemek İçin Neler Yapılabilir?
İş kazalarının ve yaralanmaların temel nedenlerinden bir tanesi güvenlik önlemlerine
uyulmamasıdır. Bu nedenle her işletmenin, çalışanlarını iş güvenliği konusunda bilgilendirmesi ve iş güvenliği kurallarına uymaları konusunda onları teşvik etmesi gerekir. Bunlara ek olarak iş kazalarını azaltmak için şunlar yapılabilir:
- İşverenin çalışanlarıyla ve çalışanların birbirleriyle sık sık iletişim halinde olması
- Makine ve ekipmanların düzenli olarak kontrollerinin yapılması
- İş alanı içinde her zaman baret, kemer gibi iş güvenliğini sağlayan ekipmanların kullanılması
- Çalışanların, girmemesi gereken alanlara girmemesi ve sorumlulukları olmayan işleri yapmaması
Her iş ortamının ve şartlarının fiziksel ve ruhsal açıdan potansiyel tehlikeleri farklılık gösterir. İşin belli başlı risklerinin önceden tahmin edilmesi ve bu konulara özenle dikkat edilmesi bu bakımdan oldukça önemlidir.
Her şeyden önce iş hayatında güvenliğin sağlanmasını umuyor ve iş kazalarının yaşanmamasını diliyoruz.